نواب ائمه و بزرگان شیعه در كرمانشاه
مرحوم علی دوانی در كتاب «مفاخر اسلام» نام تعدادی از اساتید شیخ صدوق را ذكر كرده، آنگاه می نویسد: «جمعی ازاینان از اصحاب علی النقی و امام حسن عسگری علیهما السلام هم بوده اند [...] این عده از برجستگان مشایخ حدیث و سرآمدن فقهای ما درنیمة دوم سدة سوم هجری بوده اند [...] حسن بن علی بن حسین دینوری [...] محمد بن معقل قرمیسینی (كرمانشاهی).» ابوالحسن محمد بن معقل قرمیسینی و پدرش معقل، از روات معروف بوده اند كه شیخ مفید در كتاب«اختصاص» و شیخ صدوق در «علل الشرایع» احادیثی از ائمه را به نقل از آنها ذكركرده اند.
در میان وكلاء امام زمان تا پیش از عصر غیبت، سه نفر از علماء دینور و كرمانشاه نیز وجود داشته اند.«صاحب كشف الغمه از اعلام الوری كه مصنف طبریست نقل كرده كه وراه من الوكلاء [...] و الدینور حسن بن هارون و احمد و اخوه ابوالحسن [...] و آخر كسی كه به سفارت آنحضرت قیام نمود ابوالحسن علی بن محمد سمری بود». از میان این سه نفر، دو نفر دینوری و حسن بن هارون كرمانشاهی بوده و با پسوند قرمیسینی خوانده می شده است.
شیخ صدوق متوفای سال 381 هجری، واقفین به معجزات امام زمان (عج) كه ایشان را نیز ملاقات كرده اند، معرفی نموده است. علی دوانی در این باره می نویسد: «وی كسانی را كه واقف به معجزات صاحب الزمان (ع) شده و آن حضرت را دیده اند، بدین شرح نام برده است: [...] از اهل دینور: حسن بن هارون، احمد بن اُخَیَّه (یا اخوه) و ابوالحسن.» ضمن آنكه «مادرائی» از اصحاب بزرگ ائمه، مدتی در كرمانشاه ساكن بوده و بسیاری از حضور او كسب فیض كرده اند. مادرائی كه از بزرگان اصحاب ائمه از امام نهم تا امام زمان بوده، در گسترش تشیع میان مردم كرمانشاه و آشنایی ایشان با امامان عصر خویش، نقش مهمی داشته است، به علاوه تعدادی از علماء شیعی در دینور و كرمانشاه از حضور ایشان كسب فیض كرده و روایاتی را نقل كرده اند. از حضور احمد بن حسن مادرائی در میان مردم كرمانشاه به عنوان وكیل امام نهم اطلاع داریم، بر اساس شرح مفصلی كه اصول كافی نقل كرده، مادرائی به وكالت از امام محمد تقی (ع) نزد مردم كرمانشاه آمده و اموال و وجوهات را از مردم جمع كرده و به حضور ایشان می رسانده است.
«سید بن طاووس» از ارادت مردمان دینور و كرمانشاه به ائمه اطهار، ماجرایی را دركتاب «النجوم» خود نقل كرده است كه به دلیل طولانی بودن، خلاصة آن از كتاب آقای سلطانی نقل می گردد:«احمد دینوری می گوید:وقتی از اردبیل به دینور آمدم به قصد حج، دو سال بعد از وفات امام عسكری، مردم درحیرتی بودند كه امام بعد از ایشان كیست ؟ اهل دینور از ورود من بسیار خرسند شدند، نزد من مجتمع گشته گفتند: 16 هزار دینار از مال امام سلام الله علیه نزد ما جمع شده است، تقاضای ما چنان است كه آنها را باخود برداشته به محضر مبارك امام برسانی . من عذر آوردم، گفتند ما تو را برای بردن این مال انتخاب كرده ایم [...] جز با دلیل روشن و حجت و برهان، پول را بدست كسی به عنوان نائب امام زمان مده، پولها را یكان یكان در كیسه های مختلف گرفتم، چون به كرمانشاه وارد شدم، احمدبن الحسن بن الحسن در آنجا بود، برای سلام و ادب خدمت او رفتم . چون مرا دید بسیار خرسند گردید و هزار دینار دركیسه ای و بقچه های لباسهای گوناگون سر بسته بدون آنكه بدانم چگونه است، به من داد كه به نایب مقدسه برسانم». به هر حال، از این ماجرا شدت محبت اهالی دینور و كرمانشاهان نسبت به مقام ائمه طاهرین را می توان دریافت نمود.
ابوعلی احمد بن اسحاق اشعری قمی كه ازاصحاب امام محمد تقی، امام علی النقی، امام حسن عسگری و احتمالاً امام زمان علیهم السلام بوده، نیز در مسافرتهای خود، در كرمانشاه سكونت می یافته است. یكی از افتخارات احمد بن اسحاق آن بوده كه توقیعات امام زمان (عج) به افتخار ایشان صادر شده است. اموال متعلق به امام زمان (ع) كه بویژه از نواحی مابین اصفهان تا حلوان جمع می شده، تحویل ایشان می داده اند، تا به حضور امام زمان برساند. ظاهراً این حال باقی بوده، تا آنكه اجازه می خواهد به قم برگردد، كه در حلوان (حدود سرپل ذهاب) مریض می گردد. و در آخر نیز وفات ایشان در همان سرپل ذهاب رخ داده كه مزارش امروزه زیارتگاه مردم است. برخی وفات ایشان را قبل ازامام زمان(عج) دانسته اند. «احمد بن اسحاق از بزرگان اصحاب ائمه علیهم السلام، و صاحب مراتب عالیه در نزد ایشان، و از وكلای معروفین بود و كیفیت وفات او به نحو دیگر نیز ذكر شده كه در حیات امام عسكری علیه السلام بود [...] كسی را كه امام علیه السلام خادم خود را به طی الارض با كفن برای تجهیز او بفرستد [...] و سالها وكیل در آن نواحی [قم تا حلوان] بوده [...]».
آنچه كه تا كنون در باب شواهد تشیع كرمانشاه ارائه گردید، مسلم تر از آن است كه كسی به انكار آن بپرازد و بدون شك كرمانشاه را از جاهایی باید دانست كه تشیع از همان ابتدا، در آنجا رواج داشته است.