افزایش ازدواج موقت در جامعه همزمان با کاهش ازدواج دائم؛ علل و پیامدها
* آیا ازدواج موقت می تواند راهکار حل معضل کاهش ازدواج باشد؟
* نظرات موافق و مخالف کارشناسان درخصوص صیغه موقت ومحبوبیت یافتن آن
اندیشه اسلام آباد غرب: آمارهای رسمی از کاهش ازدواج دائم و افزایش طلاق در جامعه حکایت دارد. از سوی دیگر سن ازدواج در ایران نیز افزایش یافته است. در عین حال، به نظر می رسد که در سال های اخیر ازدواج موقت از محبوبیت بیشتری نسبت به ازدواج دائم برخوردار شده است. یک مقام آگاه در سازمان ثبت احوال می‌گوید: در ۱۲ ماه گذشته، ازدواج موقت در استان تهران حدود ۲۸ درصد بیشتر از دوره مشابه قبل به ثبت رسیده است. همچنین چند روز پیش احمد تویسرکانی معاون رئیس قوه قضائیه از افزایش 10 درصدی ازدواج موقت در کشور در نیمه نخست امسال نسبت به سال گذشته خبر داد.
در این میان، البته برخی از کارشناسان، اصولا به تغییرات اخیر جامعه در موضوع ازدواج، خوشبین نبوده و بخصوص رواج ازدواج موقت در شکل فعلی آن را جایز نمی دانند. از آنجمله، دکتر مصطفی اقلیما معتقد است که کاهش ازدواج دائم و افزایش ازدواج موقت یعنی افزایش بهم‌ریختگی خانوادگی که خبر خوشی نیست و در واقع خبری بدتر از افزایش طلاق است. بخصوص آنکه دکتر اقلیما معتقد است اکنون عقد موقت در واقع مخصوص افراد متمول شده است و اگر می‌خواهیم نیازهای روحی و روانی جوانان را پاسخگو باشیم باید عقد موقت را مخصوص افراد مجرد قرار دهیم. وی همچنین می افزاید: اگرچه به لحاظ شرعی ازدواج موقت اشکالی ندارد اما به نظر می رسد فرهنگ جامعه ایران آن را جایز نمی شمارد.
البته همه کارشناسان و صاحبنظران با ازدواج موقت مخالف نبوده و بلکه شاید بتوان گفت که ازدواج موقت، حامیان قابل توجهی هم دارد. بخصوص آن هنگام که این سوال مهم باید پاسخ داده شود که با سخت شدن ازدواج دائم و افزایش روابط نامشروع، راه جایگزین چیست؟ و اینجاست که بسیاری، ازدواج موقت را تنها راه حل موجود می دانند. برخی هم که ظاهرا مخالفت هایی دارند، تنها به جوانبی همچون نبود قوانین راهگشا و یا نحوه اجرا در مسأله ازدواج موقت انتقاد داشته لیکن اصل آن را بعنوان ضرورت شرایط فعلی جامعه، می پذیرند.
پروفسور حسین باهر جامعه شناس و استاد دانشگاه می گوید: «درباره افزایش ازدواج موقت در جامعه می توان دلایل مختلفی ارائه کرد. در ابتدا باید اذعان کرد در حال حاضر اقدام به ازدواج دائم از نظر مشکلات اقتصادی سخت شده است. به اعتقاد من 90 درصد مشکلات ازدواج دائم ناشی از مسائل اقتصادی و 10 درصد نیز ناشی از مسائل فرهنگی است.» وی ادامه می دهد: «مسائل اقتصادی شامل مسکن، شغل و درآمد مناسب، هزینه های بالای ازدواج و مهریه های سنگین می شود و مسائل فرهنگی برخاسته از تهاجم برنامه های ماهواره ای است که راه باز را به مردم نشان می دهند و اینکه زیر بار مسئولیت نروند و تعهد نپذیرند.»
وی تصریح می کند: «به عبارت دیگر من معتقدم تسهیل در ازدواج موقت می تواند جایگزین مهریه های سنگین که با هدف استحکام ازدواج دائم صورت می گیرد شود. هرچیزی که از انحصار بیرون بیاید رقابتی می شود و کمیت و کیفیت آن بالا می رود. ازدواج دائم نوعی انحصارگرایی است که باعث می شود برخی خانم ها پس از ثبت ازدواج به دنبال دریافت مهریه بروند. لذا تبصره ازدواج موقت می تواند قاعده ازدواج دائم را محکم کند.»
این استاد دانشگاه درعین حال خاطرنشان می نماید: «اما از سوی دیگر ازدواج موقت می تواند یک شمشیر دولبه باشد؛ بدین معنا که ممکن است به کاهش ازدواج دائم نیز دامن بزند.» باهر در پایان با اشاره به فتاوای علما در جواز ازدواج موقت و عدم ممانعت شرعی در این مسأله، تاکید می کند که: به نظر من قانون باید در این باره با شفافیت بیشتری عمل کند.»