توضیح: پیش از این بخشی از تحقیقات چندین ساله نگارنده درباره تاریخ کرمانشاه منتشر گردید که به دلیل حذف وبلاگ های قبلی اندیشه اسلام آباد، متأسفانه آن مطالب هم از دسترس خارج شد. اینک اما مطالب پیشین (با بازبینی و تغییراتی جدید) به همراه مطالعاتی جدید از تاریخ کرمانشاهان، در اندیشه اسلام آبادغرب منتشر می گردد با این امید که مورد توجه علاقمندان قرار گیرد.
نویسنده: ایوب صفری

"كرمانشاه" نامي است كه در دوره ساسانيان بر اين شهر نهاده
شده است، پيش از آن از شهري به نام «كامبادنه» نام برده شده كه محل آن بيرون از شهر
قديم كرمانشاه قرار مي گرفته است. ايسيدورخاراكسي مورخ يوناني، به اين شهر اشاره
كرده است و تا يكصد سال قبل، بقاياي آن در حوالي طاق بستان قابل مشاهده بوده است.
بسياري از سياحان و جغرافي نويسان آثار تپه هاي خاكي و سنگي متعدد و بقاياي حصار
خشتي و باروي قديم آن را مشاهده نموده اند. كامبادنه را به صورت «گمبادنه» و
«كامبادن» نيز ذكر كرده اند.
نام شهر ديگري كه در حدود كرمانشاه ذكر شده «آرتاميتا»
مي باشد، كه بارتولد محل آنرا نزديك «قزل رباط» كنوني در كرمانشاه ذكر كرده است.
نام و نشان كرمانشاه، درنامه باستاني «بندهشن» كه دانشنامه
فرهنگ ايران است، وجود داشته و نام كرمانشاه در اين دفتر ديرين، به صورت «كرمينشان»
آمده است.
آنچه مسلم است، از حدود هزاره پنجم قبل از ميلاد، اقوام غير آريايي در ايران مي زيسته اند. از جملة اين اقوام، لولوبي ها در زاگرس كرمانشاهان زندگي مي كرده
اند. از ديگر اقوام پيش از آريايي ها، كاسيت ها بوده اند. چنانكه معروف است، اينان
مردماني بودند كه در كوه هاي زاگرس نزديك كرمانشاه، تا حدود عيلام سكونت داشته
اند.
با ورورد آريايي ها، كرمانشاه يكي از نقاط مهم سكونت مادها گرديد. اولين «نيسا» (نیشایی) كه
در تاريخ شناخته شده، دشت ماهيدشت كنوني در جنوب كرمانشاه بوده است. اين منطقه به
داشتن اسب هاي نجيب و تندرو در پيش از اسلام معروف بوده است.
آنچنانكه شوشتري
متذكر شده، از نظر تقسيمات كشوري «اين موضوع كه سرزمين پهلويان، خاك ماد و يا
«الجبال» بوده است، ترديدپذير نيست.» مطابق تحقيقات چنين معلوم
شده كه كرمانشاه از مراکز اصلی قوم ماد بوده و تا عصر هخامنشیان نیز به نام همان قوم معروف بوده است. استان کرمانشاهان در زمان اشكانيان نيز اهميت داشته و در زمان
ساسانيان آن را ايالت«ماه» ناميده اند که این نام، تغییر شکل یافته ایالت ماد می باشد.